Het vierde HB-café vond plaats op 6 november 2015 in het Haarlemse Badhuis in de Leidsebuurt.
Onze spreker van deze avond was Marga Spaanjaars. Ze coacht hoogbegaafde volwassenen en geeft workshops en communicatie trainingen (www.HB-trainingen.nl en www.hetkananders-coaching.nl).
Marga gaf een interactieve en gevarieerde lezing met als thema: Communicatie en hoogbegaafdheid. De invalshoek hierbij was aansluiting van HB- met niet-HB-ers.
Zij was tevens onze allereerste spreker die het publiek verzocht om de privacy van iedereen te respecteren. Dit was opvallend en ergens ook heel logisch want hoe kan oprechte, eerlijke en zuivere communicatie tot stand komen zonder vertrouwen…
Marga begon haar presentatie met het kort toelichten van het Delphi-model voor hen die er nog niet bekend mee waren. Maar al snel bleek dat allen die er wel bekend mee waren, enige kanttekeningen hadden bij dit model. Met name de constatering dat er een, voor dit publiek, belangrijke component ontbrak of in elk geval onvoldoende door een van de andere componenten gerepresenteerd werd; die van zuiverheid en rechtvaardigheid.
Marga smoorde deze discussie subtiel in de kiem door deze als onderwerp voor een volgende avond aan te dragen. En omdat elke representatie van een concept altijd incompleet is wanneer er een nieuw inzicht wordt verkregen, is het zeker de gedachtegang waard deze component te overwegen.
Na een bevlogen kwartier introductie, ging de lezing daadwerkelijk van start met een groepsvraag. Benoem problemen en successen die je hebt ervaren tijdens communicatie met niet-HB-ers.
Dat de problemen dichter aan het oppervlak van het geheugen lagen, was geen verrassing.
Wederom vulde de zaal zich met discussie en er volgde een lange lijst.
Aan de ‘probleem’-zijde stond onder andere:
• te snel gaan
• te ver vooruit denken
• vooroordelen die niet-HB-ers hebben over HB
• snel een ‘beeld’ vormen
• desinteresse en jezelf afsluiten tijdens communicatie
• anders associëren en andere oplossingen bedenken
• rechtvaardigheidsgevoelens die meespelen
• bemerken van asynchroon gedrag bij niet-HB-er
• hoog sensitiviteit
De succeszijde kende een aanzienlijk kortere lijst met daarop onder andere:
• technieken om aan te sluiten met niet-HB
• vasthouden aan de eigen norm en oprechtheid
• ondertitelen van wat er gebeurd
• integriteit en vertrouwen
• geduld opbrengen en inlevingsvermogen gebruiken
• inzicht in de ander verkrijgen
En last but not least: liefde
Het leuke van vragen stellen is dat ze bruggen slaan naar inzicht en mogelijke antwoorden en die kwamen dan ook in de vorm van het ‘Interactiemodel’. Dit model geeft een overzicht van factoren die communicatie tijdens interactie kunnen beïnvloeden zoals: individuele mogelijkheden, de actuele situatie en echo’s uit het verleden en cultuur. Dit model geeft tevens inzicht in communicatieproblemen die kunnen ontstaan tussen HB-ers en niet HB-ers en hoe deze problemen om te buigen zodat er weer aansluiting tussen beiden ontstaat. Kortom, een helder model dat bijzonder gewaardeerd werd door het publiek. Wat opviel aan het model was dat het om een spiegeling gaat. Er kan geen succesvolle, oprechte, eerlijke en prettige communicatie plaatsvinden zonder interactie (resultaat van spiegeling). Het element dat de som der delen zo exponentieel vergroot.
De afbeelding van de boom die volgde had één stam met een ogenschijnlijke oneindigheid aan vertakkingen. We moesten ons er eigenlijk nog kleur bij bedenken omdat de afbeelding zwart-wit was en dat vond Marga geen recht doen aan de boom die symbool stond voor de HB-er. De andere boom had aanzienlijk minder takken, maar, benadrukte Marga: “Dat maakt die boom niet minder bijzonder!”
Na de pauze gingen we bewegen; ja, letterlijk. En je moest goed opletten anders nam je een verkeerde houding aan. Standje 1 (blijven zitten op je stoel en een YES uitdrukking met gebalde vuist maken) en standje 2 (opstaan van je stoel) werden af en toe van inhoud (ja en nee) verwisseld.
Het doel van deze oefening was om inzicht te krijgen in de manier van communiceren van iedereen in het publiek. Marga stelde een vraag en het publiek beantwoorde die met een houding. Bijvoorbeeld “Houd je van small talk?”. Doordat zitten en staan de ruimte anders vult kreeg je in één oogopslag te zien wie en hoeveel anderen zich dan wel zoals jijzelf dan wel anders dan jij communiceerden. Dit was bijzonder verhelderend.
Een universele behoefte van de mens is om begrepen en gehoord te worden. Ideaal daarvoor is interactie waarbij aanpassen en overtuigen evenredig worden uitgewisseld tijdens de communicatie. “Soms is de behoefte om gehoord te worden [echter] zo belangrijk dat dit het bereiken van je doel in een gesprek in de weg staat”, lichtte Marga toe.
Echter, in de communicatie met niet-HB-ers lijken HB-ers vaak een soort overlevingsstrategie te hanteren met betrekking tot de communicatie die ertoe leidt dat hun boodschap niet gehoord wordt.
Bijvoorbeeld wanneer HB-ers:
• anderen willen te overtuigen/hun eigen inzicht willen overbrengen
• zich aanpassen en/of onzichtbaar worden tijdens interactie
• zich terugtrekken uit de communicatie
Communicatie (tussen HB en niet-HB-ers) kent drie waarnemingsposities:
1. het eigen referentiekader
2. het verkennen van het referentiekader van de ander
3. de interactie tussen beide referentiekaders waarnemen
Het verkennen van het referentiekader van de niet-HB’er door vragen te stellen, kan van belang zijn om erachter te komen waar de focus ligt tijdens de interactie: op de ‘relatie’ tussen beide personen of op de inhoud van de boodschap die overgedragen dient te worden. Over het algemeen geldt, dat zonder relatie de inhoud van een boodschap zelden overkomt.
Maar er zijn meer manieren om af te stemmen op de ander, zoals non-verbaal checken, bijvoorbeeld aan de hand van oogcontact signalen en mindmappen “om structuur in je verhaal te brengen”. Het publiek bereikte bij die laatste instant consensus: in de vorm van een dikke frons. “Jee, dat lijkt me enorm tijdrovend…” kwam er met een zucht uit de zaal.
De avond werd afgerond met een tweede groepsvraag waarbij er een nieuwe lijst werd opgesteld. Dit keer een TO-DO en TO-DON’T met betrekking tot interactie.
TO-DO:
• tempo afstemmen
• besef de verschillende boomstructuren
• wissel van waarnemingspositie
• zorg voor voldoende HB-ers om je heen
• beweeg (letterlijk) om in het hier en nu (in je lichaam) te zijn
• weinig slapen dan ben je vermoeider en meer in je lichaam
• neem je intuïtie serieus
• processtadia van afwijzing/ridiculisering/implementatie
De TO-DON’T lijst kwam vooral neer op het niet te heftig/te intens/te snel zijn en om vooral geen ongevraagd advies geven wanneer er om feedback wordt gevraagd. Die eerste wordt namelijk nooit opgevolgd…
En daarmee kwam een einde aan een geslaagde lezing in een goed gevuld Badhuis dat nog gemoedelijk naborrelde.
Door: Ayesha van der Woensel