Op 28 november 2014 vond in Arnhem een HB-Café plaats met als thema Hoogbegaafdheid en Communicatie. Spreker: Marga Spanjaars
Verslag
Iets over zevenen en iedereen -tweeëndertig personen- voorzien van koffie of thee, worden we welkom geheten door Claudia van den Elsen waarna zij het woord geeft aan onze gastspreker van vanavond: Marga Spaanjaars, coach en trainer van ‘HET KAN ANDERS-coaching’. Na een korte introductie van zichzelf en het werk dat zij doet, licht Marga het Delphimodel Hoogbegaafdheid toe van waaruit zij werkt. Voor veel deelnemers waarschijnlijk bekend maar niet voor iedereen want ook vanavond weer nieuwe gezichten, welkom!
Aan de hand van een door haar ontwikkeld interactiemodel welke m.b.v. een powerpoint -presentatie in beeld wordt gebracht, gaan we in gesprek over verschillen en overeenkomsten in de communicatie tussen hoogbegaafden en niet-hoogbegaafden. Het model laat zien hoe ieder mens reageert vanuit de eigen mogelijkheden en kwaliteiten en de actuele situatie, waarbij echo’s uit het verleden en cultuur een individuele rol spelen. Ervaringen die benoemd worden – zowel met problemen en lastige situaties, als successen-, worden op de flap-over gezet. De lijst met bloopers/lastige situaties vult al rap de ene helft van het papier terwijl er onder het kopje successen nog enkel het woord ‘inhoud’ verschijnt. Terwijl Marga ons bevraagt op succeservaringen bied Claudia aan deze op de flap-over te noteren om het tempo waarop reacties komen bij te kunnen benen. Zoals toegezegd hier de complete opsomming:
Bloopers/lastig: Smalltalk, voor de hand liggend/behoeft geen extra uitleg, betrekkingsniveau, overslaan, meerdere lijnen en zijsprongetjes, pauzes, de één denkt in driehoekjes, de ander in vierkantjes, ongeduldig, je weet/voelt het al, bedoelingen verkeerd begrepen, veel associaties, moeten herhalen van je woorden, vooroordelen, oordelen, dogma’s.
Successen: Inhoud, interesse/hobby delen, buiten jezelf houden, rode draad, de kern, veiligheid/veilige omgeving, horizon verbreden/vaardigheden, gedeelde passie/emotie, samenvattend gesprek, weten wat te verwachten, nieuwsgierigheid/interesse, breed georiënteerd/kan snel meepraten, zelfstandigheid, goede inschatting maken, loslaten emoties die anderen oproepen/loskoppelen.
De avond vult zich met een stroom aan spontane reacties, herkenning, instemmende, sensitieve en kritische reacties waar Marga voor een ieder ruimte scheppend op weet te reageren waardoor er, ondanks het wat koude lokaal, een warme en ontspannen sfeer heerst.
In de ruim twee uur die volgden met tussendoor een pauze praatten we o.a. over het belang om van de eigen hoogbegaafdheid te weten, het kunnen toelichten waarin je anders bent, denkt en voelt en wat jou eigen communicatievoorkeur is. Een terechte opmerking uit de zaal was dat er überhaupt tussen mensen verschillen in voorkeuren en stijlen bestaan, hoogbegaafd of niet.
Marga reikt een groot aantal praktische tips aan hoe met de eigen begaafdheid om te gaan:
Zorg goed voor jezelf. Als je niet van smalltalk houdt, beperk de gelegenheden voor smalltalk en zoek gesprekspartners waarmee je kunt communiceren op een manier waarbij je je prettig voelt. Is men in contact niet concreet genoeg: Chunken. Niet begrepen voelen: Zorg goed voor jezelf. Niet iedereen is in staat je te begrijpen. Zorg dat je ook voldoende in contact bent met mensen die je wel begrijpen. Daarnaast kun je technieken toepassen om vaker begrepen te worden. Eénzijdige aanpassing: Dit is realistisch: de ander kan zich niet aan jou aanpassen. Maak hierin keuzes en zorg voor voldoende mensen in je omgeving waarbij je je niet steeds hoeft aan te passen. Hoe laat je expertise zien? Dit heeft te maken met afstemmen op de ander. Ken je eigen kracht. Kun je inschatten wat nog lastig kan zijn voor je toehoorders? Geef hen meer tijd en/of stel vragen waarmee zij hun eigen denkproces kunnen volgen en daarmee de antwoorden kunnen ontdekken. Bied ruimte aan de anderen om vragen te stellen over je verhaal, en vraag hen om een seintje te geven als je te snel gaat. Niet te snel naar oplossing: Geef tijd en stel vragen. Onzekerheid: Leer jezelf kennen; accepteren dat je anders bent dan de meesten om je heen. Leer vertrouwen op wat je kunt en wees realistisch in wat je nog te leren hebt. Toenemende conflicten: Ga na waardoor het conflict veroorzaakt wordt. Mogelijke triggers: “Ik word niet gehoord”; ongeduld; machteloosheid om je boodschap goed over te brengen; je luistert niet goed naar de ander (wat wil die, wat heeft die nodig); verschillend doel of verwachting van een gesprek….Het kan zinvol zijn om hierbij hulp te vragen, bij het onderzoeken van de oorzaken en het vinden van nieuwe manieren om te communiceren. Beelddenken: Breng voor de ander structuur aan in het gesprek door: Het gesprek voor te bereiden, bijv. middels een mindmap, of m.b.v. Chunken: dit is een begrip uit de NLP (Neurolinguïstisch Programmeren). Het betekent: informatie organiseren in grotere of juist kleinere delen. Je kunt in verschillende richtingen chunken: Upchunken: naar een hoger abstractieniveau. Downchunken: naar een lager abstractieniveau, meer gedetailleerd. Lateraal chunken: zoeken naar soortgelijke alternatieven op gelijk abstractieniveau.
Verder noemt zij de KernTalenten methode van Danielle Krekels van CoreTalents en ook interessant is wat Tijl Koenderink vertelt (zie internet) over de ontwikkeling van het brein, om meer inzichten op te doen in het eigen functioneren. Het laatste deel van de lezing wordt een behoorlijk gevoelig thema aangeroerd die onderliggende structuren en oorzaken uit de jeugd, die invloed hebben op het functioneren, zichtbaar maakt. Hierbij maakt Marga inzichtelijk welke gevolgen het niet herkend/erkend zijn in je hoogbegaafdheid door ouders en/of opvoeders, kan hebben op de inter- en intrapersoonlijke communicatie. De contactleegte (term uit de Transactionele Analyse) die een kind ervaart, als het niet gezien wordt in zijn/haar eigenheid, leidt tot emotionele pijn. Een kind zal daarop reageren door terug trekken, (TA: het Teruggetrokken Zelf) of door strategisch contact leggen (TA: het Strategische Zelf). Beide zijn aanpassingen die tot in het volwassen leven voor communicatieproblemen kunnen blijven zorgen. Als volwassene kunnen we leren (al dan niet met hulp) contact te leggen, de pijn (die voor een klein kind niet te dragen is) van de in de jeugd ervaren contactleegte toelaten en doorvoelen. (TA: Innerlijk Kind werk) Reacties vanuit de zaal: dat hoogbegaafdheid dan een risicofactor is op het ontwikkelen van hechtingsproblematiek en ook wordt genoemd dat als deze onverwerkte pijn opgelost zou zijn, dit waarschijnlijk communicatieproblemen oplost tussen hoogbegaafden en niet-hoogbegaafden. Aangestipt wordt, in het kader van negatieve jeugdervaringen, de Theorie van Positieve Desintegratie van de poolse psychiater Dabrowski en de Big Black Dog, over depressie.
Om 22:00 uur is het helaas echt tijd. Applaus voor Marga, voor de aansprekende werkwijze en inhoudelijk zeer waardevolle lezing. Er wordt ruimschoots van de gelegenheid tot naborrelen gebruik gemaakt. Nog behoefte om verder te praten? Dat kan via het HB-forum waar een apart topic voor deze avond geopend is of kijk op de website van het IHBV. Schroom niet contact op te nemen. We hopen dat we voor een ieder iets hebben mogen toevoegen op het gebied van hoogbegaafdheid en zien je graag een volgend HB-café terug.
Een goed 2015 gewenst.
Arlette Boersma