Succes en hoogbegaafdheid. Contradictie in terminis of hoort het bij elkaar?
Verslag HB-café Delft 29 november 2013
Deze avond is bedoeld als zoektocht naar wat succes betekent en welke rol het speelt in het leven van hoogbegaafden. Er is een niet heel groot, wel geïnteresseerd en gemêleerd gezelschap aanwezig dat onder leiding van Anna Geburtig, (vrijwilliger IHBV, coach en counselor en onderwijsadviseur bij Bureau Talent) hierover na wil denken.
De openingsvraag was dan ook meteen ‘Wat betekent succes voor u?’ Uit het grote aantal verschillende invullingen blijkt al hoe gevarieerd daarover gedacht wordt:
Je kunt dus op verschillende manieren naar succes kijken. Eerst verkennen we het onderwerp nader vanuit een filosofische invalshoek via Bas Haring. Het woord succes blijkt van het Latijnse ‘succedere’ te komen, wat opvolgen betekent. Succesvol zijn betekent voor de soort dat er nakomelingen zijn, voor het individu kan dat anders werken. We denken na over de implicaties van deze visie, onder andere door de vraag ‘Wat wil je achterlaten?’.
Binnen de maatschappelijke context waarschuwt Paul Verhaeghe voor de rol die succes binnen onze neoliberale meritocratie is gaan spelen. In een meritocratie staat het idee centraal dat je wordt beloond naar inspanning. Loon naar werken. De combinatie met het neoliberalisme, waarin alleen de waarde van de economie telt, noemt hij een giftige cocktail. In een neoliberale meritocratie ontstaat het idee dat degene die het meest opbrengt in onderlinge competitie, het meest beloond moet worden. Succes = economisch het meeste opbrengen. Er is sprake van winnaars en verliezers. Je eigen inspanning bepaalt tot welke categorie je behoort. Langzaam maar zeker is het idee in onze maatschappij geslopen dat je ‘het moet maken’, dat je niet meetelt als je economisch niet succesvol bent en dat dat bovendien je eigen schuld is. De identiteit van mensen wordt bepaald door beelden in de maatschappij. Het is lastig de mening van die maatschappij naast je neer te leggen en je eigen weg te gaan, terwijl veel HB-ers daar wel behoefte aan hebben blijkt uit de reacties uit de zaal. Je kunt op veel manieren waardevol zijn zonder dat je daar geldelijk voor beloond wordt.
Er zijn lijsten met eigenschappen die succesvolle mensen die met elkaar gemeen hebben. Het blijkt dat een aantal van die aspecten juist voor hoogbegaafden problematisch zijn, bijvoorbeeld het ‘100 % focussen op één ding’.
Ter afronding hebben we het over het begrip ‘mindset’, de manier waarop je tegen je intelligentie aankijkt: als iets dat vaststaat (fixed mindset) of als iets dat ontwikkeld kan worden (groei-mindset). Je ‘mindset’ is van groot belang voor of je uitdagingen aan durft te gaan en buiten je comfortzone wilt treden. Succes is namelijk bijna altijd te behalen buiten die zone en een groei-mindset is dan ook onontbeerlijk.
Het was een interessante avond met vragen die tot nadenken opriepen. Hoogbegaafdheid en succes, daar is, ook hier, het laatste woord nog niet over gezegd.
Verslag: Hilde Cromjongh. Kolibrie TalentCoaching Delft
Samenvatting presentatie Anna Geburtig
Voor wie zich zelf nader in het onderwerp wil verdiepen, hier een samenvatting van de presentatie van Anna Geburtig op onderwerp met referenties:
I Wat is succes?
1 Een filosofische visie
Bas Haring. Voor een echt succesvol leven. Met tekeningen van Gummbah. Nijgh & Van Ditmar, 2007.
2 In maatschappelijke context
Paul Verhaeghe. De maatschappij is neoliberaal en meritocratisch – een giftige cocktail uit: ‘Waardenvrij onderwijs bestaat niet. We kunnen beginnen met op onze taal te letten!’ Verslag van Onderwijsavond met Paul Verhaeghe door Geert Bors, 23-09-2013.
Tsjalling Swierstra & Evelien Tonkens. De schaduwzijde van de meritocratie. De respectsamenleving als ideaal. S&D 7/8|2011.
II Hoe word ik als HBer succesvol?
3 Succesformules
Steve Jobs, een succesvolle hoogbegaafde? noksnauta.wordpress.com. 25-05-2012.
baatout.com: De 14 karakteristieken van succesvolle mensen.
Delphi-model Hoogbegaafdheid, uit: M.B.G.M. Kooijman-van Thiel (red.) Hoogbegaafdheid. Dat zie je zo. Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. OYA Production, 2008.
SWOT model (sterkte- zwakteanalyse)
4 Mindset
Carol S. Dweck. Mindset, De weg naar een succesvol leven. Ouderschap, bedrijfsleven, sport, school, relaties. Uitgeverij SWP, 2011.
Het Financieele Dagblad 17 oktober 2008. Hoog IQ: Geen succesgarantie. Hoogbegaafde kan falen in carrière door gebrek aan motivatie en onaangepast gedrag.
Bureau Talent. Mindmap Motivation.
Martijn Frijters. Check je eigen mindset.
Coert Visser. Verschil Fixed mindset / Groeimindset.