Op vrijdag 31 mei kwamen zo’n 30 bezoekers bijeen in de Coehoorn in Arnhem voor een workshop over het thema Hoogbegaafd en Perfectionisme. Onder hen een aantal mensen dat het IHBV HB-Café voor het eerst bezocht, maar ook ‘oude bekenden’.
Marieke van der Zee van Buro Mare (www.buromare.nl) en hoogbegaafden-coach Rianne van de Ven (www.riannevdven.nl) verzorgden deze avond.
De eerste vraag die de deelnemers gesteld werd was: je eerste beeld bij perfectionisme, is dat positief of negatief? Het zwaartepunt lag duidelijk bij de negatieve connotatie, waarbij genoemd werd:
- kost veel energie
- anderen oordelen negatief over mij en vinden mij perfectionistisch
- het bezorgt me een focus probleem in samenwerking
Bij positief werd onder andere genoemd:
- het is gewoon leuk!
- ik heb een grote liefde voor complexiteit
- het is genieten
Wat op dat moment al naar voren kwam was de tegenstelling tussen “in m’n eentje” versus “samen”. En daar zouden Marieke en Rianne later op verder gaan.
Marieke gaf wat theoretische achtergrond bij perfectionisme. Volgens Dr. Tessa Kieboom (Centrum Begaafdheids Onderzoek Antwerpen) kun je perfectionisme definiëren als: hoge eisen stellen.
Niets meer en niets minder. Of perfectionisme als positief of als negatief wordt ervaren hangt af van de manier waarop iemand met zijn hoge eisen omgaat.
We spreken van positief perfectionisme als iemand hoge, maar haalbare eisen stelt en zich richt op realistische tussenstappen die nodig zijn om het doel te behalen. Deze personen zitten in hun kracht en presteren op hoog niveau. Zij willen en kunnen handelen zoals zij doen. Het is een bewuste keuze.
Bij negatief perfectionisme stelt iemand onrealistische doelen en heeft zo iemand geen oog voor het proces ernaartoe of de verhouding tussen inspanning en resultaat. Deze persoon handelt dwangmatig, blokkeert en raakt verstrikt.
Perfectionisme is subjectief. Wat voor de één haalbaar is en voldoening geeft, kan voor een ander te hoog gegrepen zijn.
In de relatie met hoogbegaafdheid is perfectionisme enkel onderzocht bij kinderen. Linda Silverman heeft gevonden dat 84% van de hoogbegaafde kinderen perfectionistisch is. Bij volwassenen is er geen vergelijkbaar onderzoek bekend, maar Mary-Elaine Jacobsen beschrijft in haar boek “The Gifted Adult” de innerlijke drive van hoogbegaafden om hele hoge eisen te stellen. Dit komt volgens haar voort uit de hoge intelligentie gecombineerd met persoonlijkheidskenmerken zoals complexiteit, gedrevenheid en intensiteit: wanneer je een grote context mentaal aan kunt en een intens levend mens bent, is het ook logisch dat je een norm hanteert die hoger ligt dan bij mensen die een kleiner bevattingsvermogen hebben en minder intens leven. Als er een groot verschil bestaat tussen de subjectieve beleving van de hoogbegaafde en die van zijn of haar omgeving, kan veel verwarring en conflict ontstaan.
Om op een goede manier om te gaan met je hoge eisen zul je je aan de ene kant bewust moeten zijn van je innerlijke proces (zit je in je flow of ben je dwangmatig bezig) en zul je aan de andere kant goed moeten afstemmen met je omgeving.
Geïllustreerd met een persoonlijk voorbeeld, maakte Marieke een duidelijk onderscheid in perfectionistisch bezig zijn tussen enerzijds: zelf lekker in je flow zitten en een hoog (maar voor jou haalbaar) doel nastreven of anderzijds: dwangmatig bezig zijn en onrealistische doelen nastreven.
Aan de hand van het model van de kernkwadranten van Daniel Ofman onderzochten we wat er achter perfectionistisch gedrag kan zitten. Eerst ging een ieder individueel aan de slag, daarna werden onder leiding van Rianne plenair enkele ingevulde kwadranten besproken en werden er wat associaties gedeeld. Hieruit kwamen geclusterd de volgende woorden naar boven:
| Kwaliteit:Complex denken/voelen
Concentreren Technisch vernuft/inzicht Idealisme
|
Valkuil:Chaos
Geïrriteerd Overmoedig Betweterig/hoogmoed |
| Allergie:Simplisme
Ledigheid Desinteresse Onverschilligheid
|
Uitdaging:Focus
Prioriteiten stellen Ontspannen Verdiepen Accepteren |
In de samenwerking met anderen zat voor de meeste deelnemers de grootste uitdaging. Zij hebben een negatief oordeel over jouw perfectionisme.
Hierin is het belangrijk dat je weet dat je de neiging hebt hogere eisen te stellen en dat je daar dan ook het eigenaarschap van op je neemt. Dat houdt in: stem je norm af met anderen, maak jouw eisen en wensen kenbaar. Misschien krijg je de anderen wel mee, al is het een stukje, jouw kant op. Of misschien stel jij – en dan bewust, als keuze – jouw norm naar beneden bij.
Ga hierbij altijd bij jezelf ten rade: zit ik lekker in mijn flow en is dit haalbaar? Of ben ik aan het stressen en dwangmatig bezig en leidt dit nergens toe?
Ook dit thema – afstemmen van je norm met anderen – werd in groepjes onderling besproken.
Afsluitend aan het workshopgedeelte van de avond, vertelde Rianne over de cirkel van 8, een bekend coachinstrument. Aan de hand van zelfsturing kun je je perfectionisme positief aanwenden!
Er werd uitgebreid nagesproken in de bar en ook op het HB-forum is een besloten topic (niet voor niet-forumleden zichtbaar) geopend om na te praten over hoogbegaafdheid en perfectionisme.
De gebruikte presentatie van Marieke en Rianne vind je hier.