Verslag: (Mis)diagnoses en therapie bij hoogbegaafde volwassenen HB-Café Utrecht – 22 september 2017
GZ-psycholoog Zenda Franssen werkt in haar vrijgevestigde praktijk in Utrecht veel met hoogbegaafde volwassenen. Bij de start was het even spannend of de powerpoint-presentatie ingeschakeld kon worden op het systeem van de locatie Se7en. Zenda Franssen ging hier open, menselijk en professioneel mee om en liet zich zien. Hiermee werd de toon gezet voor de rest van de avond. Het was een bevlogen lezing waarbij de aanwezigen spontaan hun ervaringen deelden en hart luchtten. Vragen nam Zenda gaandeweg mee om samen te brengen in haar presentatie.
Het bleek al snel dat het thema (mis)diagnoses bij hoogbegaafde volwassenen niet zomaar een thema is. Hoogbegaafde volwassenen die om hulp vragen bij Geestelijke gezondheid zorg (GGZ) zijn vaak vastgelopen omdat ze van jongs af aan niet herkend, erkend en gespiegeld zijn. Ze kampen vaak met angst om niet begrepen te worden, onzekerheid, negatief zelfbeeld, identiteitsproblemen, gebrek aan aansluiting, bore outs, burn-outs of depressies. Eenmaal met een hulpvraag bij de GGZ, wordt normaal gedrag voor hoogbegaafden maar al te vaak met ‘bril der stoornissen’ benaderd. Zo krijgen veel hoogbegaafden onterecht labels als ASS of ADHD.
Hoogbegaafdheid (hb) is geen afwijking of stoornis, zoals beschreven in het handboek ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’ (DSM), maar wel een anders-zijn. De intensiteit van een hb-er wordt vaak als ‘té’ ervaren. Te gevoelig, te complex, te veeleisend, te gedreven, te snel of te ongeduldig. Als hb-ers aanhoudend niet (positief) gespiegeld worden in eigenschappen die voor hen essentieel zijn en langdurig aan verwachtingen van de omgeving proberen te voldoen of zich tegen hun natuur in aanpassen, kan dat tot psychische problemen leiden. Oplossingen worden meestal gezocht in aanpassing naar de norm. Maar veel hoogbegaafden worden hiermee van de regen in de drup geholpen.
Doorgronden en begrijpen waarom iemand op dit moment in deze context deze problemen en klachten heeft, zonder ontregelingen a priori als stoornis met een label in de hulpvrager te plaatsen, is van groot belang. Voor hoogbegaafden is daarnaast nog eens cruciaal dat hun problemen en klachten ook in het licht van hoogbegaafdheid onderzocht en benaderd worden en dat zij op een adequate manier gespiegeld worden.
Bij het zoeken van een therapeut die vanuit die gedachte naar personen kijkt, kun je er bijvoorbeeld op letten of je emoties er mogen zijn op een manier die voor jou goed voelt. Een van de andere gegeven tips is dat je kunt kijken of je empathie, gelijkwaardigheid, acceptatie, respect en een positieve attitude ervaart.
Terugblikkend was het een open, interactieve en bewogen avond waarbij het thema diepgaand is besproken. De (h)erkenning bij de aanwezigen leek als een warme douche en de betrokken houding van Zenda was hartverwarmend. Dit is wat er gemist kan worden bij de huidige versnelde diagnostiek (middels DSM-labels) vindt ook de schrijfster van dit verslag. Een open en zo waardevrij mogelijke blik vanuit een betrokken hart.
Dank voor je lezing Zenda!
En voor je zachtmoedigheid om te staan voor hoogbegaafden.
Wies Akkermans