Het tweede HB-café in Amsterdam werd gehouden in het steunpunt Tesla in Amsterdam Oost. De tafeltjes en stoelen aldaar gaven al meteen het café gevoel. Er waren vele nieuwe gasten te verwelkomen.
Ondanks enkele personele barrières (Rianne moest wegens persoonlijke omstandigheden als inleider afzeggen, Noks kwam haar vervangen; vrijwilliger Madelène Schippers moest helaas ook afzeggen, Anne-Geert van den Berg en Marleen Moors liepen daarom vele stapjes harder) en een logistieke barrière (de beamer wilde niet doen wat die moest doen, Anne-Geert ging thuis nog snel printjes maken) verliep de avond verder prima.
Voor de pauze werd het Delphi-model van hoogbegaafdheid uitgelegd, na de pauze werd aan de tafeltjes in kleine groepjes gepraat en probeerde men voor zichzelf concreet te maken hoe de eigen hoogbegaafdheid eruit ziet. Zo kan men dat eventueel delen met anderen.
Uit een inventarisatie van verwachtingen en vragen, waarmee men naar dit HB-café was gekomen, kwamen de volgende zaken naar voren:
- Aan wie vertel ik er wel of juist niet over?
- Vertel ik erover bij een sollicitatie?
- Hoe kan ik concreet maken wat het is en wat voor voordelen dat oplevert voor een werkgever of opdrachtgever?
- Er zijn ook HB-gezinnen: hoe gaan die ermee om?
- Kunnen we het woord HB vermijden of een nieuwe term gebruiken?
- Wat zijn de ‘emotional needs’ van hoogbegaafden?
- Wat is de relatie tussen die ‘emotional needs’ en HB/ hooggevoeligheid?
- Wat is de relatie met eenzaamheid?
Uiteraard kon niet alles aan bod komen op deze avond, maar we nemen de andere punten mee voor toekomstige bijeenkomsten.
Noks legde uit hoe gevoelig het woord ‘hoogbegaafd’ vaak ligt: veel mensen menen dat je je daarmee boven hen plaatst.
Veel mensen hebben stereotypen en vooroordelen over hoogbegaafdheid. Wij zelf ook voordat we ons erin verdiepten. Stereotypen zijn een efficiënte manier om met informatie om te gaan. Als je over jezelf en jouw (eventuele) hoogbegaafdheid meer gaat zoeken, dan sta je open voor nieuwe info, dat geldt niet voor mensen die er geen interesse in hebben.
Er zijn honderden definities en modellen over hoogbegaafdheid. De bekendste zijn waarschijnlijk de ‘driehoek met bolletjes’ van Renzulli-Mönks en de theorie van Gardner.
Renzulli-Mönks
Gardner
Deze definities gaan alle uit vanuit een bepaald denksysteem, een manier van kijken, zoals de biologie, de psychologie e.d.
In 2007 was een groep hoogbegaafde volwassenen op zoek naar een beschrijving van hoogbegaafdheid bij volwassenen. Zij herkenden zich niet in de bestaande modellen en definities en ze vonden ook dat er teveel nadruk op het hoge IQ lag. Dat was niet voldoende om te beschrijven hoe zij zich als hoogbegaafde volwassene voelden.
Maud Kooijman-van Thiel is daarom gestart met een zogenaamd Delphi-onderzoek onder 20 experts die werken met hoogbegaafde volwassenen en zelf ook hoogbegaafd zijn.
Ter toelichting: de Delphi-methode is een methode om consensus te verkrijgen, deze werkt met schriftelijke rondes, waarbij steeds de uitkomsten van de vorige ronde worden teruggegeven aan alle deelnemers, zowel de mening als de argumenten, waardoor men de eigen mening kan bijstellen.
In 2008 publiceerde Maud over dit onderzoek het boek Hoogbegaafd, dat zie je zó! (Ede: Oya-Productions). In woorden luidt deze beschrijving:
Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens. Intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.
De zes elementen van het model met de eraan verbonden kenschets bij hoogbegaafden zijn:
- Zijn: autonoom
- Denken: hoog intelligent
- Voelen: rijk geschakeerd
- Willen: gedreven en nieuwsgierig
- Doen: scheppingsgericht
- Waarnemen: hoogsensitief
En het samenspel van deze elementen is: complex, intens, snel en creatief.
De elementen van het Delphi-model zijn met elkaar verbonden. Bij hoogbegaafden zijn vaak veel elementen in sterke mate aanwezig, sommige extreem sterk.
Als alle elementen met elkaar in balans zijn is dat prettig. Bij een aantal mensen zijn er elementen die andere elementen kunnen overheersen. Ook kunnen er blokkades zijn tussen elementen.
Tijdens het HB-café bespraken we met de deelnemers alle elementen afzonderlijk en wat eronder wordt verstaan en het bleek dat er erg veel werd herkend. Alle elementen blijken zowel positieve kanten te hebben als tot valkuilen te leiden.
Ook werd aangegeven dat men iets mist in het model: het ‘aanvoelen’ van situaties, eigenlijk het voelen zonder dat de zintuigen het concreet aangeven, sfeer en stemmingen bijvoorbeeld. Daaraan gerelateerd voelen veel hoogbegaafden al jong een sterk gevoel voor rechtvaardigheid en eerlijkheid. Noks geeft aan dat die elementen wel bij het opstellen van het Delphi-model zijn besproken, maar dat ze op dat moment niet goed in het model ingepast konden worden en dat er ook geen consensus over was. Wellicht komt er in de toekomst een aangepaste versie waarin dit wel wordt opgenomen.
Tot slot gaven we voor de pauze een overzicht van de zes elementen uit het model met de nadere toelichting daarbij per element.
Na de pauze werd in kleine groepjes (waarbij drie groepjes elk twee elementen uit het model kregen toegewezen en één groepje het samenspel) gewerkt aan de hand van de opdracht:
- Wat herken je bij jezelf van dit onderdeel?
- Hoe uit zich dat ‘overdreven’?
- Hoe uit zich dat ’teruggetrokken’?
Plenair werd hierover uitgewisseld, wat leidde tot de volgende ‘uitkomsten’:
- Door de buitenwereld werd ik niet als HB herkend en het werd ook ontkend.
- Bij mij gaat bijvoorbeeld een psychologische therapie heel anders dan bij gemiddelde mensen. En hoe leg ik dat dan uit?
- Ik kan de lat nog wel eens te hoog leggen en ga dan te ver. Dat noemen ze perfectionisme, maar dat is het niet.
- Ik maak veel dingen niet af, begin dan weer met iets nieuws. Dat kun je zien als valkuil, maar ook als talent. Je hebt dan anderen nodig om iets af te maken.
- Ik vind het werken in teams vaak lastig. Het gaat langzaam en men snapt mij niet. (Toelichting Noks: je kunt als HB in principe alle teamrollen (Belbin) vervullen, maar dat zijn dat niet altijd jouw voorkeursrollen.)
- Ik vind het sterke waarnemen en sterk voelen een rijkdom. Sommige mensen kunnen er ook last van hebben. Die kunnen zich niet goed afsluiten voor prikkels.
- Ik zie de ‘spelletjes’ die anderen spelen en heb daar last van.
- ‘Snel’ betekent voor mij dat ik op alle fronten geactiveerd ben. Dat leidt in gedrag tot het bijvoorbeeld niet kunnen kiezen.
- Door onze specifieke kenmerken zijn we uitzonderingen en voelen ons vaak eenzaam.
- We hebben meer gereedschappen om anderen te begrijpen dan zij ons.
Uit de discussie kwamen ook enkele tips voort:
- Heb je veel verschillende dingen op werkgebied gedaan, benoem dat dan niet negatief, maar spreek bijvoorbeeld van ‘veelzijdigheid’. Maak ook de (rode) lijn in je CV helder.
- Als je in teams werkt, benadruk dan dat mensen verschillende talenten hebben en zoek naar het elkaar aanvullen.
- Bemoedig andere mensen met jouw enthousiasme en positieve waardering.
- Is de wisselwerking tussen jou en je omgeving te sterk, zet de rem er dan soms op. Trek je, als dat nodig is, bijvoorbeeld terug.
- Als je (bijvoorbeeld op je werk) wilt praten over jezelf en jouw hoogbegaafdheid, neem dan één element tegelijk (bijvoorbeeld last van veel geluidsprikkels) en bied ook een oplossing aan.
- Als je wilt bespreken dat je werk onder je niveau doet, maak het dan persoonlijk. Zoek niet naar wetenschappelijke argumenten (die zijn er heus wel, maar dat zal je baas worst wezen). Vertel wat het huidige werk met jou doet én wat het jou én de werkgever kan opleveren als je andere taken (erbij) krijgt.
Samengevat: Maak het zo concreet mogelijk voor jezelf en de ander en kom vooral ook met oplossingen (die moeten wel realistisch en haalbaar zijn…)
Tot slot werd een ‘huiswerkopdracht’ mee gegeven: wie dat wil kan zichzelf nader analyseren op alle elementen van het Delphi-model en dat verbinden met de eigen biografie. Vervolgens kun je nagaan wat voor jou de voor- en de nadelen zijn van hoe je HB bent en wat het je kost en heeft gekost. Dit is een opdracht die ook onderdeel van een coachingstraject zou kunnen zijn.
Wie verder door wil praten met andere hoogbegaafden kan terecht op het HB-Forum, op andere HB-café’s van het IHBV, bij Mensa, bij HBijeenkomsten van Rianne van de Ven, of bij professionele hulpverleners (zie lijst op IHBV-site) die individuele coaching bieden of ook bijeenkomsten organiseren.
Er werd door een groot deel van de aanwezigen nog gezellig doorgepraat met een drankje en een hapje.
Op het HB-Forum staat het napraat topic voor deze avond.